Biyografi
R. Lalique 1860 yılında
Marne’da doğmuştur. Ortaokul sıralarında güzel sanatlara olan eğilimi annesi
tarafından gözlenmiş ve onun desteği ile resim çalışmalarına başlamıştır. Henüz
16 yaşında iken o devrin en ünlü mücevher tasarımcısı ve kuyumcusu olan Louis
Aucoc’un yanında çırak olarak çalışmaya başlamış ve kısa zaman içinde
başarısını ortaya koymuştur. Aynı zamanda “The School of Decorative Arts”
okulundaki sanat kurslarına devam etmiş ve üstün başarı ile buradaki
çalışmalarını tamamlamıştır.
1878 yılında İngiltere’ye
gitmiş, 2 yıl süreyle “Sydenham College”de öğrenim görmüştür. 1880’de Paris’e
dönen sanatçı bir süre heykeltraş Laquien ile çalışmıştır. Diğer taraftan
mücevher tasarımları yapan sanatçının yapmış olduğu çalışmaların devrin ünlü
kuyumcuları tarafından çok beğeni kazanmış olduğu bilinir. R. Lalique yapmış
olduğu tasarımların pek çoğunu Cartier, Boucherun Destape ve Aucoc gibi o
zamanın ünlü kuyumcularına satmıştır. 1885 yılında Destape firmasının yönetim
kademesinde göreve başlamış olan sanatçı kısa bir süre sonra firmanın tüm
yönetimini üstlenmiştir.
1878 yılında İngiltere’ye
gitmiş, 2 yıl süreyle “Sydenham College”de öğrenim görmüştür. 1880’de Paris’e
dönen sanatçı bir süre heykeltraş Laquien ile çalışmıştır. Diğer taraftan
mücevher tasarımları yapan sanatçının yapmış olduğu çalışmaların devrin ünlü
kuyumcuları tarafından çok beğeni kazanmış olduğu bilinir. R. Lalique yapmış
olduğu tasarımların pek çoğunu Cartier, Boucherun Destape ve Aucoc gibi o
zamanın ünlü kuyumcularına satmıştır. 1885 yılında Destape firmasının yönetim
kademesinde göreve başlamış olan sanatçı kısa bir süre sonra firmanın tüm
yönetimini üstlenmiştir
Mücevher
Fransa’nın Marne
bölgesinde (eski Champagne ili) Ay’a bağlı küçük bir köyde 1860 yılında doğan René
Jules Lalique, ölümüyle 1945’te sona erecek kariyerinde birçok alan üstünde
tecrübeye sahiptir.
René Lalique sadece 2
yaşındayken ailesi Paris’in kenar mahallelerine taşındı. Daha sonra Lalique orada
Turgot Lisesine gitti. René Lalique 16 yaşındayken 1876 yılında babasının
ölümüyle kuyumcu Louis Aucoc’a çırak olmuştur. Aucoc Paris’in önde gelen
kuyumcuları arasında yer aldı ve bu genç Lalique için takı üretimek ve
tasarlamak için önemli bir fırsat yarattı. Lalique, Aucoc için çalışmaya devam
ederken Paris’teki Ecole des Arts Decoratifs’te okudu. 1878 yılında İngiltere’de
Sydenham College’a (şimdi Londra’nın bir parçası) katıldı ve 1880 yılında Paris’e
geri döndü. Paris’e döndükten sonra bir
yakını olan M. Vuilleret için takı tasarımı yapmaya başladı. Lalique zamanın
geri kalanını Justin Lequien heykelinin altındaki Ecole Beranard Palissy’de
çalışarak geçirdi. 1881 itibariyle Lalique’in büyüyen özel müşteri listesi
içerisinde Cartier ve Boucheron dahil olmak üzere önemli Fransız mücevher
firmaları yer aldı. 1886 yılında Paris’te kendi atölyesinde faaliyete
başlamıştır.
1890 yılında René Lalique
Paris’te şık Opera semtinde yeni bir takı mağazası açtı. Takip eden zaman
diliminde bu mağazanın üstünde yaşamaya başlayan Lalique yeni tasarımlar
yapmaya ve tasarımlarında cam kullanımını artırmaya başladı.
Lalique’nin birincil takı
tasarım motifi doğal bir dünyaydı. Sadece Fransanın kırsalı ve doğası değil,
aynı zamanda Japon dünyasının doğasından da motifler kullandı. Ve onun
takılarına uygun olan cama benzer boynuz, inci, fildişi dahil olmak üzere bir
çok malzemeyi sadece değeri için kullanmamıştır. O sadece malzemeleri kendileri
değerli oldukları için kullanmak yerine onları değerli yapacak sanatsal
uygulamalar yaparak tipik değerli taşlar kullanmıştır. Bu yüzden Lalique’in
yarattığı takılar değeri yüksek taşlar için değil, kendi başlarına bir sanat
eseri oldukları için dünya çapında ilgi görüyor ve büyük bir taleple karşı
karşıya kalıyordu.
1890’ların ortalarında René
Lalique Paris’te takı ve moda dünyasında kayda değer bir figür haline geldi. O
ünlü patron Sarah Bernhardt için takı tasarlarken 1895’te takıları “Salon”da
sergilendi. Takıları Siegfried Bing, Maison de I’art Nouveasu mağazası gibi
önde gelen yerlerde bulunamadı. 1897 yılında Lalique fildişi ve boynuz saç
tarağını Paris’teki Salon’da sergiledi ve birincilik ödülü aldı. Aynı yıl
Brüksel’deki Dünya Fuar’ında sergilenen takı için Croix de la Legion d’Honneur
ödülü aldı. 1900 yılında Paris’te Exposition Universelle’de René Lalique
sergisi kabaca 50 milyon ziyaretçi çekince büyük bir sansasyon oldu. Sergide
sadece takının yanı sıra fildişi ve cam kullanılarak yapılan nesneleri
sergiledi. 1900 yılının sonunda René Lalique büyük bir kuyumcu ve çağdaş
dekoratif sanatçı olarak kabul edilmiştir.
Cam
Kuyumculuk kariyerinin
sonlarına yakın bir zamanda takıları ve benzersiz nesneleri cam ile de denedi. Cam
kariyeri sona ermeden önce saatler, vazolar, sürahiler, bardak ve kaseler olmak
üzere 1500’e varan cam modelleri serisi yapacaktır. Bugün koleksiyoncular
tarafından aranan ödüllü Cire Perdue vazo ve diğer Cire Perdue parçaları olmak
üzere benzersiz cam objeler üretti. 1902 yılı Lalique tarafından bir kendini
deneme yılı oldu. Paris’ten çok uzakta olmayan Clairefontaine köyünde bir evde
cam üretmeye başladı. 1912 yılında René Lalique tarafından parfüm şişelerine ek
olarak “Lalique Cam” bir dizi nesne üretimine başladı. 1912 yılında Place
Vendome’daki cam fuarı Lalique için önemli bir dönüm noktası oldu. Resimdeki
davetiye 1912 yılı Aralık ayında Lalique Cam Sergisini tanıtmak için
kullanıldı.
1. Dünya Savaşı sırasında
Lalique’in cam fabrikası ilaçlar ve hastaneler için düz cam şişeler ve kaplar
dahil olmak üzere süregelen savaşta gerekli olacak birçok pratik nesne imal
etti.
Genel olarak, 1920 öncesi
René Lalique camları büyüyen ve çeşitlilik gösteren üretimler
gerçekleştirdi. Farklı tasarımlar, hem
tek hem de büyük ölçekli nesnelerin ticari amaçla bu dönemde yüzlercesi
üretildi. René Lalique cam ile sadece sanatsal işler yapmaya çalışırken
endüstriyel yetenekleri gelişti. Bu aynı zamanda maskotlar, fenerler, heykeller,
çeşmeler gibi baş döndürücü nesnelerin üretilmesine neden oldu. René Lalique
diğer yandan yüzlerce insana iş imkanı sunmuş, kamuya iş istihdamı sağlamış ve
böylelikle sıradan insanların hayatına da sanatı getirmiştir.
1919’da Fransa’nın Alsace
bölgesinde Wingen-sur-Moder’de yeni bir cam fabrikasında üretime başladı, 1920
öncesi Lalique Glass için büyük oldu. Bu yeni üretim tesisi pek çok farklı
tasarımlar yaparken camın fiyatını da düşürmek istiyordu. 1921 yılında Lalique
amacına ulaştı, her evde sanatı kullanılabilir hale getirdi.
Parfüm
Şişeleri
1905 yılında Lalique
Paris’teki Place Vendome’da bir perakende satış mağazası açtı. 11 Rue Royal’a
taşındığında Lalique 1935 yılına kadar burada satışlarına devam etti. Tesadüfen
Place Vendome’daki yeni mağazası parfüm satıcısı François Coty’nin dükkanının
yakınında yer aldı. Zaten René Lalique’in takı ve dekoratif objeleri camın
kullanımı ile farklı bir boyut kazanmıştı. François Coty için ürettiği ilk
parfüm şişeleri parfüm sektörünün sonsuza kadar değişen yüzü oldu. Daha
önceleri sadece pahalı parfümler için düzenlenen düz şişeler vardı. Ama René
Lalique bu düz ve gündelik yaşamda kullanılan nesneyi bir sanat eserine
dönüştürmek için onda bu önemli potansiyeli gördü. Lalique Parfüm Şişeleri
yüzlerce tasarım ve üretim ile parfüm şişesinin önde gelen üreticilerinden
oldu.
1905 yılında Lalique
tarafından üretilen 10 santimetre boyunda gözyaşı damlası şeklindeki Sirenes
Cire Perdue Parfüm Şişesi bronz kap ile birlikte Ekim 2012 yılında 28,750,000
Japon yenine yaklaşık 370,000 dolara rekor bir fiyatla satılmıştır.
Vazolar
René Lalique’in harika
cam sanatında belki de en yaygın olarak bilinen ürünleri vazoları.
1898 yılının başında
metal kalıp içinde üflenerek yapılan yılan şeklinde bir vazosu vardır. O
yılanlı vazo hiçbir zaman açıkça ortaya çıkmamıştır. Benzer bir kuğu vazo Güney
Amerika’da ortaya çıktı ve dünya çapında sergilendi. Bir sonraki belgelenmiş
Lalique cam vazo 1909’da Paris’te Palais des arts decoratifs’te sergilenmiştir.
1910-1912 yılları arasında çok daha fazla, neredeyse benzersiz vazolar meydana
getirdi. Önümüzdeki 30 yıl boyunca kalıplı art deco ve 2. Dünya Savaşı
başlangıcına kadar 1920’nin ortalarında geometrik tasarımlar ve art nouveau
vazo tasarımlarıyla inanılmaz bir dizi vazo üretti.
Ölümü
2. Dünya Savaşında René
Lalique çoğu ana üretim tesisini kapattı. René Lalique 30 Ekim 1939 tarihinde
Times Dergisinde Wingen fabrikasını kurtarmak için nasıl bir savaş başlattığını
dokunaklı bir biçimde yazdı.
Lalique 5 Mayıs 1945’te
cam panelleriyle ünlü Paris’te Cours la Rein’deki evinde öldü. Bu ölüm Alsace’deki
Wingen fabrikasının müttefik askerler tarafından özgür bırakıldığını, değerli
cam kalıplarının sağlam olarak teslim edilmesinden birkaç gün önce gerçekleşti.
Paris’te Le Pere Lachaise
Mezarlığında kendi tasarımı olan bir cam haç ile süslenmiş bir mezar taşının
altına gömüldü.
1909’da ölen Lalique’in
ikinci karısı Augustine-Alice’de aynı mezarı paylaşıyor. Fotoğrafta görüldüğü
gibi oğlu Marc Lalique’da aynı mezarda gömülüdür.
Bugün
Bugün René Lalique pek
çok farklı alanda RLalique takma adıyla anılır ve aranılan bir isimdir.
Ölümünden 70 yıl sonra bile sanatçının üretilen sanayi ürünleri dünya çapında
rağbet görmektedir. Müzayede evleri, müzeler, koleksiyonlar, sergiler René
Lalique’in yarattıklarını almak için özel çaba sarfetmektedirler. New York
Metropolitan Müzesinden dünyanın en küçük müzesine, Tokyo’dan Paris’e,
Christies’den Ebay’a Lalique’in eserleri sürekli halkın gözü önündedir.
Parfüm şişesi
toplayıcıları en çok RLalique şişelerine değer verir. Rlalique şişeleri, cam
panelleri müzayedelerde birçok kez şiddetli yarışmalara şahit oldu. RLalique
tasarımları, takıları, camları açık artırmalarda dev fiyatlara satılır. Onun
tarafından üretimi vazolar, eşi benzeri olmayan Cire Perdue koleksiyonu, René
Lalique Müzesi Koleksiyonları ve birçok sanatsal yeteneği tüm dünyada insanlar
tarafından görülebilmektedir. Onun
zamanından bugüne, ölümünden 70 yıl sonra bile pek çok alanda başarılı olan
nadiren bir ADAM kalır. René Lalique hep öyle kalacaktır.
Kaynak:
Rene Lalique - A Giant Among Giants Çeviri: Mehmet DUYAN
